Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ ఏకవింశస్సర్గః

శ్లో|| తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా సీతా రౌద్రస్య రక్షసః|
అర్తా దీనస్వరా దీనం ప్రత్యువాచ శనైర్వచః||1||

స|| తస్య రౌద్రస్య రక్షసః వచనం శృత్వా ఆర్తా దీనం దీనస్వరా సీతా శనైః ప్రత్యువాచ||

Hearing those words of that fierce Rakshasa, distressed and pitiable Sita replied in a sorrowful tone.

శ్లో|| దుఃఖార్తా రుదతీ సీతా వేపమానా తపస్వినీ|
చిన్తయన్తీ వరారోహా పతిం ఏవ పతివ్రతః||2||
తృణమన్తరః కృత్వా ప్రత్యువాచ శుచిస్మితా|

స|| సీతా వేపమానా తపశ్వినీ పతివ్రతః పతిం ఏవ చిన్తయన్తీ దుఃఖార్తా రుదతీ సుచిస్మితా తృణం అన్తరః కృత్వా ప్రత్యువాచ||

Trembling ascetic Sita , a chaste woman ever thinking of her husband only, crying , afflicted by grief, yet with a gentle smile replied him, putting a blade of grass between them.

శ్లో|| నివర్తయ మనో మత్తః స్వజనే క్రియతాం మనః||3||
నమాం ప్రార్థయితుం యుక్తం సుసిద్ధమివ పాపకృత్|
అకార్యం న మయా కార్యం ఏకపత్న్యా విగర్హితమ్||4||
కులం సంప్రాప్తయా పుణ్యం కులే మహతి జాతయా|

స|| మత్తః మనో నివర్తయ | స్వజనే క్రియతాం | మాం ప్రార్థయితుం న యుక్తం పాపకృత్ సుసిద్ధమ్ ఇవ|| మహతి కులే జాతయా కులం సంప్రాప్తయా ఏకపత్న్యా మయా విగర్హితం అకార్యం న కార్యం ||

'Turn away your mind from me. You fix it in your own people. Like the sinner hoping for blessings, desiring me is not proper for you. Born in a great lineage, having gained a great lineage, devoted to single husband , the contemptible forbidden action (proposed by you) will not be done.

శ్లో|| ఏవముక్త్వా తు వైదేహీ రావణం తం యశస్వినీ||5||
రాక్షసం పృష్ఠతః కృత్వా భూయో వచనమబ్రవీత్|
నాహ మౌపయికీ భార్యా పరభార్యా సతీ తవ||6||
సాధు ధర్మమవేక్షస్వ సాధు సాధు వ్రతం చర|

స|| యశస్వినీ వైదేహీ తం రావణం ఏవం ఉక్త్వా రాక్షసం పృష్టతః కృత్వా భూయః వచనమ్ అబ్రవీత్|| పరభార్యా సతీ అహం ఔపయికీ భార్యా న |తవ ధర్మం సాధు అవేక్షస్వ|సాధువ్రతం సాధు చర||

Glorious Vaidehi having said this to that Ravana turned her back and spoke these words again.' As a chaste married woman , I am not a wife to be obtained by other efforts. You may examine the righteous conduct. With honesty follow honest action.

శ్లో|| యథా తవ తథాఽన్యేషాం దారా రక్ష్యా నిశాచర||7||
ఆత్మానముపమాం కృత్వా స్వేషుదారేషు రమ్యతాం|
అతుష్టం స్వేషు దారేషు చపలం చలితేన్ద్రియః||8||
నయన్తి నికృతి ప్రజ్ఞం పరదారాః పరాభవమ్|

స|| నిశాచర యథా తవ దారాః రక్ష్యాః తథా అన్యేషాం | ఆత్మానం ఉపమా కృత్వా స్వేషు దారేషు రమ్యతామ్|| స్వేషు దారేషు అతుష్టం చపలం చలితేన్ద్రియం నికృతిప్రజ్ఞం పరదారాః పరాభవం నయన్తి ||

'Oh Night being ! Like your wives are protected, similarly other's wives (too are to be protected). Making yourself an example enjoy with your own wives. Evil minded one, one with unsteady mind with no control on his senses, one who is unsatisfied with his own wives, will be insulted by other's wives.

శ్లో|| ఇహా సన్తో న వా సన్తి సతో వా నానువర్తసే||9||
తథా హి విపరీతా బుద్ధి రాచారవర్జితా|
వచో మిథ్యా ప్రణీతాత్మా పథ్య ముక్తం విచక్షణైః||10||
రాక్షసానామభావాయ త్వం వా న ప్రతిపద్యసే|

స||ఇహ సంతః న వా సంతి |సతః అనువర్తసే న| తథా హి ఆచారవర్జితా తే బుద్ధిః విపరీతా || మిథ్యాప్రణీతాత్మా రాక్షసానాం అభవాయ త్వం విచక్షణైః ఉక్తం పథ్యం వచః న ప్రతిపద్యసే||

Are there no pious one here? Or you do not follow the saints. That is why your evil mind is after forbidden actions. Indulging in unrighteous act, you are not following righteous advice leading to destruction of the Rakshasas.

శ్లో|| అకృతాత్మాన మాసాద్య రాజానమనయేరతమ్||11||
సమృద్ధాని వినశ్యన్తి రాష్ట్రాణి నగరాణి చ|
తథేయం త్వాం సమాసాద్య లఙ్కారత్నౌఘ సంకులా||12||
అపరాధాత్తవైకస్య న చిరా ద్వినశిష్యతి|
స్వకృతైర్హన్యమానస్య రావణా దీర్ఘదర్శినః||13||
అభినన్దన్తి భూతాని వినాశే పాపకర్మణః|
ఏవం త్వాం పాపకర్మాణం వక్ష్యన్తి నికృతా జనాః||14||
దిష్ట్యైతత్ వ్యసనం ప్రాప్తో రౌద్ర ఇత్యేవ హర్షితాః |

స|| అకృతాత్మానం అనయే రతం రాజానం ఆసాద్య సమృద్ధాని రాష్ట్రాని నగరాణి చ వినశ్యంతి|| తథా త్వాం సమసాద్య రత్నౌఘసంకులా ఇయం లంకా ఏకస్య తవ అపరాధాత్ న చిరాత్ వినశిష్యతి||రావణ అదీర్ఘదర్శనః స్వకృతైః హన్యమానస్య పాపకర్మణః వినాసే భూతాని అభినందంతి ||నికృతాః జనాః ఏవం రౌద్రః పాపకర్మాణం త్వాం హర్షితాః | దిష్ట్యాఏతత్ వ్యసనం ప్రాప్తః ఇత్యేవ వక్ష్యంతి||

Having kings who are foolish engaged in improper acts, prosperous countries and cities are destroyed. In that way having obtained you, this Lanka which is filled with gems , will soon be destroyed because of your single crime. Oh Ravana ! Living creatures will rejoice by the destruction of a short sighted one who is killed by his own deeds, In that way insulted people will be delighted about your destruction. They will say 'luckily he met his doom etc'.

శ్లో|| శక్యా లోభయితుం నాహమ్ ఐశ్వర్యేణ ధనేన వా||15||
అనన్యా రాఘవేణాహం భాస్కరేణ ప్రభా యథా|
ఉపధాయ భుజం తస్య లోకనాథస్య సత్కృతమ్||16||
కథం నామోపధాస్యామి భుజమన్యస్య కస్యచిత్|
అహ మౌపయికీ భార్యా తస్యైవ వసుధాపతేః||17||
వ్రతస్నాతస్య ధీరస్య విద్యేవ విదితాత్మనః|

స|| అహం ఐశ్వర్యేణ ధనేన వా లోభయితుం న శక్యా | ప్రభా భాస్కరేణ యథా అహం రాఘవేణ అనన్యా||లోకనాథస్య తస్య సత్కృతం భుజం ఉపధాయ అన్యస్య కస్య చిత్ భుజం కథం నామ ఉపధాస్యామి || వ్రతస్నాతస్య విదితాత్మనః విప్రస్య విద్యా ఇవ అహం వసుధాపతేః తస్యైవ ఔపయికీ భార్యా ||

I cannot be tempted by power or even wealth. Like the splendor of the Sun, I am not separable from Rama.' Having used his shoulder which protected the world and which performed great deeds, I am not going to use any other shoulder. Like the knowledge of an ascetic who is bathed in ceremonial duties, who is a realized soul I am that Lord of the earth's wife, fit for him only.

శ్లో|| సాధు రావణ రామేణ మాం సమానయ దుఃఖితామ్||18||
వనే వాశితయా సార్థం కరేణ్వేవ గజాధిపమ్|
మిత్రమౌపయికం కర్తుం రామః స్థానం పరీప్సతా||19||
వధం చానిచ్ఛతా ఘోరం త్వయాఽసౌ పురుషర్షభః|
విదితః స హి ధర్మజ్ఞః శరణాగతవత్సలమ్||20||
తేన మైత్రీ భవతు తే యది జీవితు మిచ్ఛసి|
ప్రసాదయస్వ త్వం చైనం శరణాగతవత్సలమ్||21||
మాం చాస్మై ప్రయతో భూత్వా నిర్యాతయితుమర్హసి|

స|| రావణ దుఃఖితాం మామ్ గజాధిపం వనే వాశితయా కరేణ్వేవ రామేణ సార్ధం సాధు సమానయ|| స్థానం పరీప్సితా ఘోరం వధం అనిచ్ఛతా త్వయా అసౌ పురుషర్షభః రామః మిత్రం కర్తుం ఔపయికం||ధర్మజ్ఞః సః శరణాగతవత్సలః (ఇతి) విదితః హి| యది తే జీవితుం ఇచ్ఛసి తేన మైత్రీ భవతు|| త్వం శరణాగతవత్సలం ఏనం ప్రసాదయస్వ చ| నియతః భూత్వా మామ్ అస్మై నిర్యాతయితుం అర్హసి ||

Oh Ravana ! Uniting me in sorrows with Rama would be good like uniting the female elephant separated from the king of elephants in the forest, If you are desirous of avoiding dreadful death seek the friendship of Rama the bull among men. As one who knows Dharma, he is kind to those who seek protection. If you desire to live then seek his friendship. You propiate him who is kind to the those who seek protection. Controlling yourself it is proper for you to return me.

శ్లో|| ఏవం హి తే భవేత్స్వస్తి సంప్రదాయ రఘూత్తమే||22||
అన్యథా త్వం హి కుర్వాణో వధం ప్రాప్స్యసి రావణ|
వర్జయేత్ వజ్ర ముత్సృష్టం వర్జయే దన్తకశ్చిరమ్||23||
తద్విధం తు న సంక్రుద్ధో లోకనాథః స రాఘవః|
రామస్య ధనుషశ్శబ్దం శ్రోష్యసి త్వం మహాస్వనమ్||24||
శతక్రతువిసృష్టస్య నిర్ఘోషమశనేరివ|

స||ఏవం రఘూత్తమే సంప్రదాయ తే స్వస్తిః భవేత్| అన్యథా కుర్వాణః రావణ త్వం వధం ప్రాప్స్యసి|| తద్విధం ఉత్సృష్టం వజ్రం వర్జయేత్ చిరం అంతకః వర్జయేత్ | సమ్కృద్ధః లోకనాథః సః రాఘవః న ( వర్జయేత్)|| శతక్రతువిసృష్టస్య అశనేః నిర్ఘోషం ఇవ రామస్య ధనుషః మహాస్వనమ్ శబ్దం త్వం శ్రోష్యసి||

This way having given me away you will achieve prosperity. Ravana ! Otherwise you will face death. The raised thunderbolt may spare you , the Yama may spare you. But the angry Lord of the world, Raghava will not spare you. You will hear the great sound of Rama's bow , like the thunderbolt released by Indra, the one who performed hundred Yagnyas,

శ్లో|| ఇహ శీఘ్రం సుపర్వాణో జ్వలితాస్య ఇవోరగాః||25||
ఇషవో నిపతిష్యన్తి రామలక్ష్మణ లక్షణాః|
రక్షాంసి పరినిఘ్నన్తః పుర్యామస్యాం సమన్తతః||26||
అసంపాతం కరిష్యన్తి పతన్తః కఙ్కవాససః|
రాక్షసేంద్ర మహాసర్పాన్ స రామగరుడో యథా||27||
ఉద్ధరిష్యతి వేగేన వైనతేయ ఇవోరగాన్|
అపనేష్వతి మాం భర్తా త్వత్తః శీఘ్రమరిన్దమః||28||
అసురేభ్యః శ్రియం దీప్తాం విష్ణుస్త్రిభిరివ క్రమైః|

స|| సుపర్వాణః శీఘ్రం జ్వలితస్యాః ఉరగాః ఇవ రామలక్ష్మణలక్షణాః ఇషవః ఇహ నిపతిష్యంతి|| కంకవాససః పతంతః అస్యాం పుర్యాం సమంతతః రక్షాంసి పరినిఘ్నంతః అసంపతాం కరిష్యంతి || మహాన్ సః రామగరుడః రాక్షసేంద్ర మహాసర్పాన్ వైనతేయః ఉరగాన్ ఇవ వేగేన ఉద్ధరిష్యతి|| సీఘ్రం అరిందమః భర్తా మామ్ త్వత్తః విష్ణుః త్రిభీ క్రమైః దీప్తం శ్రియం అసురేభ్యః ఇవ అపనేష్యతి||

Well jointed arrows with flaming fangs like that of poisonous snakes marked with names of Rama and Lakshmana will soon be raining. The shafts with feathers of Kanka bird falling on this city will be killing Rakshasas everywhere. Like the Garuda swiftly carrying away the great serpents, the great Rama will kill the king of demons. Swiftly my husband, the subduer of enemies will take me away from you like Vishnu with three strides took away the prosperity of the Asuras.

శ్లో|| జనస్థానే హతస్థానే నిహతే రక్షసాం బలే||29||
అశక్తేన త్వయా రక్షః కృత మేతదసాధు వై |
ఆశ్రమం తు తయోః శూన్యం ప్రవిశ్య నరసింహయోః||30||
గోచరం గతయోర్భ్రాత్రోః అపనీతా త్వయాఽధమా|

స|| రక్షసాం బలే నిహతే జనస్థానే హతస్థానే రక్షః అశక్తేన త్వయా ఏతత్ అసాధు కృతం వై|| అథమ నరసింహయోః తయోః భ్రాత్రోః గోచరం గతయోః శూన్యం ఆశ్రమం ప్రవిశ్య త్వయా అపనీతాః ||

When the Rakshasa army was killed in Janasthana you being unable to do anything resorted to this evil deed. Oh Mean one, when the two lions among men were away, entering the unprotected hermitage I have been abducted by you.

శ్లో|| నహి గ్రన్ధముపాఘ్రాయ రామలక్ష్మణయోస్త్వయా||31||
శక్యం సందర్శనే స్థాతుమ్ శునా శార్దూలయోరివ|
తస్య తే విగ్రహే తాభ్యాం యుగ గ్రహణ మస్థిరమ్||32||
వృత్రస్యేవేన్ద్రబాహూభ్యాం బాహోరేకస్య నిగ్రహః|
క్షిప్రం తవ సనాథో మే రామ స్సౌమిత్రిణా సహ|
తోయమల్పమివాదిత్యః ప్రాణానాదాస్యతే శరైః|33||

స|| శునా శార్దూలయోరివ రామలక్ష్మణయోః గంధం ఉపఘ్రాయ త్వయా సందర్శనే స్థాతుం న శక్యం హి || తస్య తాభ్యాం విగ్రహే ఇంద్రబాహుభ్యాం వృత్రస్య ఏకస్య బాహోః విగ్రహే ఇవ యుగగ్రహణం అస్థిరం||మే నాథః సః రామః సౌమిత్రిణా సహ ఆదిత్యః అల్పం తోయమివ శరైః తవ ప్రాణాన్ క్షిప్రం దాస్యతే||

You would not have been able to be stand in front of Rama and Lakshmana like a dog in front of two tigers , if you smelt their presence. You cannot stand both of them in a battle like the one armed Vritrasura could not face the two armed Indra. My husband Rama with the son of Sumitra will destroy your life breath like the Sun destroys a little water with his radiance.

శ్లో|| గిరిం కుబేరస్య గతోఽపధాయ వా
సభాం గతో వా వరుణస్య రాజ్ఞః |
అసంశయం దాశరథేర్నమోక్ష్యసే
మహాద్రుమః కాలహతోఽశనేరివ||34||

స|| కాలహతః కుబేరస్య గిరిం వా ఆలయం గతః రాజ్ఞః వరుణస్య సభామ్ గతః మహాద్రుమః అశనైరివ దాశరథేః న మోక్ష్యసే||

Doomed by time, going to Kubera's mountain or palace, or even entering Varunas assembly , you cannot evade Rama's arrows like a mighty tree cannot escape lightning.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ఏకవింశస్సర్గః||

Thus the Sarga twenty one in Sundarakanda of Valmiki Ramayana ends.

||ఓమ్ తత్ సత్||

|| Om tat sat ||